ម្កុដ​ស័ក្កិសិទ្ធិ, ដងខ្លួនសាមញ្ញ ​​​: សមូហភាពថ្មីនៃទំនើបកម្ម និង រចនាបថដំបូល

អ៊ាន បញ្ញាឬទ្ធិ ជានិស្សិតខ្មែរទីមួយដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់អនុបណ្ឌិតជំនាញផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម (ឆ្នាំ២០២០) ពីសាកលវិទ្យាល័យ Harvard Graduate School of Design (GSD) ។ នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយនិម្មាបនកម្មនាលើកនេះ បញ្ញាឬទ្ធិនឹងចែករំលែកពីបទពិសោធន៍នៃការសិក្សាស្ថាបត្យកម្មនាឯសហរដ្ឋអាមេរិក , គម្រោងសារណាបញ្ចប់ការសិក្សារបស់លោកនៅ ឯHarvard និង ព្រមទាំងទស្សន:ថ្មីផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកចំពោះ  អនាគតស្ថាបត្យកម្មខ្មែរក៏ដូចជាក្នុងតំបន់។ 

ប្រទះនឹងស្ថាបត្យកម្ម និងការសិក្សានាឯសហរដ្ឋអាមេរិក

អុិចថៃ :ដំបូងខ្ញុំសូមអរគុណដល់បញ្ញាឬទ្ធិដែលយល់ព្រមចូលរួមក្នុងកិច្ចសម្ភាសថ្ងៃនេះ។
បញ្ញាឬទ្ធិ:​ បាទ សូមអរគុណដូចគ្នា សម្រាប់ឱកាសជជែកជាមួយខ្ញុំ។​

អុិចថៃ : តើបញ្ញាឬទ្ធិបានជួបប្រទះនឹងស្ថាបត្យកម្មយ៉ាងណា? ហើយចាប់អារម្មណ៍ចង់សិក្សាជំនាញនេះ ពីពេលណាដែរ?​​​​
បញ្ញាឬទ្ធិ:​ ការពិតទៅខ្ញុំចូលចិត្តរៀនគូស រៀនគិតប្រើដោយការស្រមើលស្រមៃ និង​ការឆ្នៃប្រឌិតតាំង ពីនៅតូចមកម្ល៉េះ។ ប្រហែលជានៅថ្នាក់បឋមឬអនុវិទ្យាល័យ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមឆ្ងល់ថា ម្ដ៉េចបានជាអាគារភាគច្រើន មានរាងអក្សរ V លើដំបូល អញ្ចឹង ក្រោយពីដេញដោលសួរបងប៉ាម៉ាកនៅ ខ្ញុំក៏ចាប់ផ្ដើមដឹងនិងស្គាល់អំពីលោកតាវណ្ណ និង ស្ថាបត្យកម្ម។  ខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍លើស្ថាបត្យកម្ម គ្រាន់តែពេលនោះខ្ញុំមិនទាន់បានយល់ថាវា ជាអ្វីអោយច្បាស់ទេ ពេលដែលចប់ វិទ្យាល័យទើបខ្ញុំធ្វើការស្រាវជ្រាវបន្ថែម ថា តើខ្ញុំចង់បន្តរៀនអ្វីនៅឯ មហាវិទ្យាល័យ​ ពេលនោះខ្ញុំចាប់ អារម្មណ៍លើ ស្ថាបត្យកម្ម រចនាក្រាហ្វិក និង IT។ តែចុងក្រោយខ្ញុំសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសយក ស្ថាបត្យកម្មហើយក៏បានដាក់ ពាក្យសិក្សាមកសហរដ្ឋអាមេរិក។

ការស្វែងរកសមូលហភាពថ្មីនៃទំនើបកម្មនិងរចនាបថដំបូល

អុិចថៃ : “ ម្កុដ​ស័ក្កិសិទ្ធិ, ដងខ្លួនសាមញ្ញ ” (Sacred Hat, Ordinary Body)ដែលជាគម្រោងសារណា បញ្ចប់ការសិក្សានាឯHarvardរបស់​បញ្ញាឬទ្ធិ គឺទាក់ទងនឹងស្ថាបត្យកម្មខ្មែរសូមជួយណែនាំពីគម្រោងនេះ បន្តិចបានទេ? តើបញ្ញាឬទ្ធិ់ទទួលបានគំនិតក៏ដូចជាឬសគល់ទស្សនវិជ្ជាជុំវិញប្រធានបទ (epistemology) នេះពីណាដែរ?
បញ្ញាឬទ្ធិ :ពេលខ្ញុំរៀនថ្នាក់បរិញ្ញាប័ត្រនាឯ boston ខ្ញុំចាប់អាម្មណ៍លើទំនើបកម្មរបស់ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរដែរ តែពេលនោះមិនទាន់បានស្រាវជ្រាវឲ្យលំអិតទេ។ ពេលដែលខ្ញុំដាក់ពាក្យមក Harvard សម្រាប់ថ្នាក់អនុបណ្ឌិត ក្នុងចិត្តខ្ញុំចង់ធ្វើអ្វីដែលទាក់ទងពី វប្បធម៍ស្រុកយើងនិង ស្ថាបត្យកម្មស្រុកយើង។ ពេលដែលខ្ញុំផ្ដើមសារណានេះ ខ្ញុំចាប់ផ្ដើតការសិក្សាលើដំបូល។​ នេះដោយសារស្ថាបត្យកម្មទំនើបសម័យឥឡូវនេះភាគច្រើនប្រើដំបូល ជារូបរាងដែលគេដាក់បណ្តុបលើអាគារទំនើប ដើម្បីថានេះជាអាគារខ្មែរព្រោះថាតែដំបូលនេះមាន រូបរាងជាខ្មែរ។ ខ្ញុំចង់ស្វែងយល់ថាេហតុអ្វីបានជារចនាបថនៃសម័យ​ យើងចាប់ផ្ដើមធ្វើអញ្ចឹង។ ខ្ញុំក៏ចាប់សិក្សាពីដំបូល ជំនាន់បូរាណ ដំបូលសាសនា ដំបូលពីជំនាន់បារាំង រហូតតមកដល់ ជំនាន់បច្ចុប្បន្ន។

អុិចថៃ​​​ :   ស្ដាប់ទៅសារណានេះដូចជាផ្ដោតពីរធំៗ គឺលើទំនើបកម្មស្ថាបត្យកម្មនិងរចនាបថដំបូលចឹង…
បញ្ញាឬទ្ធិ :បាទ វាមានពីរវគ្គផ្សេងគ្នាដូចជាជំណងជើងរបស់សារណា។ វគ្គទី១គឺពីដំបូលឬក៏មួកដែលមានប្រវិត្តសា្រស្ត មានរចនាបថផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងវប្បធម៍យើង ឯវគ្គទី២និយាយអំពីអាគារជំនាន់ថ្មីក្នុងស្រុកយើង។

អុិចថៃ​​ :ក្នុងការសិក្សាទំនាក់ទំនងរវាងដំបូលនឹងស្ថាបត្យកម្មក្នុងបរិបទសហសម័យ(ស.វទី ២១) តើបញ្ញាឬទ្ធិកំពុងស្វែងរក ឡើងវិញនូវទំរង់ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរដោយយករចនាបថមកប្រៀបធៀបគ្នា(contrast)នឹងទំនើបកម្មបច្ចុប្បន្ន និង អនាគត មែនឬ? តើបញ្ញាឬទ្ធិយល់យ៉ាងណាដែរ?
បញ្ញាឬទ្ធិ :ពេលដែលខ្ញុំចាប់ផ្ដើមសារណានេះដំបូង សំនួរទីមួយដែលខ្ញុំចាប់សួរនិងចង់ដឹងនោះគឺ ហេតុអ្វីបានជាមិនមាន​ សមូលភាពរវាងដំបូលវប្បធម៍នឹងអាគារទំនើប។ វាដូចជាដាច់ជាពីរផ្សេងពីគ្នា។ ពេលដែលខ្ញុំចាប់ផ្ដើមដំបូង  ខ្ញុំធ្វើការ រិះគន់ពី ការធ្វើសំណង់ឥឡូវដែលមិនមានភាពចូលគ្នារវាងដំបូលនិងខ្លួនអាគារ។ ប៉ុន្តែពេលដែលបានបន្តស្រាវជ្រាវទៅ ការដែលពីរនេះមិនចូលគ្នាមិនមែនជាអ្វីដែលមិនល្អនោះទេ។​ យើងអាចយកភាពខុសគ្នានេះរវាងដំបូល និង អាគារ មកដើម្បីធ្វើជាដំណោះស្រាយថ្មីសម្រាប់អាគារនិងមុខងារ(​program)ថ្មីសម្រាប់ទី្រកុងយើងវិញបាន។ បើយើងនិយាយពីសមូលភាព​ យើងអាចមើលទៅប្រាសាទអង្គរវត្តបាន គឺទាំងដំបូល ទាំងតួខ្លួនទាំងអស់ គឺចូលគ្នាតែមួយ វាជាភាសាតែមួយ តែពួកយើងមិនអាចបន្តធ្វើអញ្ចឹងបានទៀតទេ ​​មិនអាចយករចនាបថចាស់ៗមកធ្វើដដែលរហូតឆ្នាំ២០២០ តទៅមុខទៀតទេ តែយើងអាចយកមកសិក្សា រចនាបថហើយយកវាមកប្រើដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជំនាន់ថ្មី។ ខ្ញុំចាប់ផ្ដើមគិតវិញថា [ការផ្សារផ្ដាច់រវាងដំបូលនិងខ្លួន] ​នឹងអាចជាដំណោះស្រាយសម្រាប់ទីក្រុងយើងបាន។​ 

ភាពផ្ដាច់គ្នារវាងដំបូលពីខ្លួនអាគារ និង និរន្តរភាពក្នុងស្ថាបត្យកម្ម

អុិចថៃ :ភាពផ្ដាច់គ្នារវាងដំបូលពីខ្លួនអាគារអាចចាត់ទុកជាបាតុភូតក្នុងសម័យកាលថ្មីមួយហើយ យើងអាចយកលក្ខណៈ ពិសេសនេះជាចម្លើយសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហា។
បញ្ញាឬទ្ធិ:បាទ,សង្ខេបបានល្អ(សើច) ព្រោះថាមិនមានតែស្ថាបត្យករម្នាក់ទេដែរធ្វើ​ តែមានច្រើនគេធ្វើ បែបនេះ។ វាច្បាស់ជាមានហេតុផលហើយ អ្វីដែលចាប់អារម្មណ៍ជាងគេគឺផលល្អដែលការផ្សារផ្ដាច់ដំបូលនិងខ្លូន អាចផ្ដល់អោយបាន។ ទីក្រុងយើងបច្ចុប្បន្នតូចចង្អៀតខ្លាំងដ៏សឹងតែអស់ដីសម្រាប់សាងសង់។ ប៉ុន្តែលើដំបូលអាគារមាន ទីធា្លរសល់ទំនេរដែលអាចយកមកកែសម្រួលឲ្យទៅជាកន្លែងប្រជុំជនបានគឺពិតជាល្អ។

អុិចថៃ :ក្នុងសៀវភៅប្រជុំសំនេរ    『In the praise of shadow 』(និពន្ធដោយលោក Junichiro Tanizaki ឆ្នាំ១៩៣៣) បានលើកឡើងថា ស្ថាបត្យកម្មជប៉ុនកើតពីស្រមោលម្លប់ និងដំបូល។ ដំបូលពិតជាសំខាន់ណាស់សម្រាប់ ស្ថាបត្យកម្មអាសុីយើង ដែលខុសពីស្ថាបត្យកម្មលោកខាងលិចដែលខ្លួនសំខាន់ជាង។ ផ្ទុយពីស្ថាបត្យកម្មលោកខាងលិច ដែលលំហត្រូវបានបែកចែកដាច់ច្បាស់លាស់(លំហA ពី លំហ B) ដើម្បីផ្ដល់លំដាប់(order)ទៅស្ថាបត្យកម្ម ដោយលែង ស្ថាបត្យកម្មអាសុីអាគ្នេយ៍យើងដំបូលធំជាអ្នកផ្ដល់លំដាប់ទៅស្ថាបត្យកម្ម ឯលំហខាងក្នុងគឺសេរីតែម្ដង។ ផ្សារថ្មីជាឧទាហរណ៍មួយដែលងាយយល់។ ពេលដែលយើងគិតសរុុបទាំងអស់ទាំងលក្ខណៈពិេសសនៃការលំហ (រៀបរាប់ខាងលើ) ទាំងប្រវិត្តសាស្រ្ត ទាំងបាតុភូត ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។ ក្នុងបរិបទនេះ តើបញ្ញាឬទ្ធិ ឃើញអនាគត ស្ថាបត្យកម្មក្នុងតំបន់យើង ទៅជាយ៉ាងណាដែរ? 
បញ្ញាឬទ្ធិ: នេះជាចំនុចប្រៀបធៀបល្អដែលអុិចថៃបានជួយលើកឡើង    ខ្ញុំសង្ឃឹមថាយើងនឹងមាននិរន្តរភាព (sustainability)កំរិតខ្ពស់ ព្រោះខ្ញុំគិតថា​យើងមានផលប្រយោជន៍ អាកាសធាតុ យើងមិនចាំបាច់ប្រើ អុីសូឡង់ ឬ ម៉ាសុីនកម្ដៅអ្វីទេដូចជានៅលោកខាងលិចទេ។    ខ្យល់អាកាសយើងវាផ្ដល់​ប្រយោជន៍​។ ខ្ញុំ​ចង់​ឲ្យ​ស្ថាបត្យកម្ម​ អនាគតគិតរឿងនេះ ហើយគិតពីការប្រើធម្មជាតិ ប្រើខ្យល់អាកាស ប្រើពន្លឺថ្ងៃ ដើម្បីរចនាអាគារមួយៗ។ ថ្បិតតែលោកខាងលិចពិភាក្សាច្រើនពីនិរន្តរភាពប៉ុន្តែកត្តាអាកាសធាតុ​ប្រែប្រួល​ ធ្វើឲ្យពិបាក ក្នុងការអនុវត្ត សម្រាប់អាកាសធាតុត្រូពិចខ្មែរយើងមានអំណោយផលល្អ។ ឧទាហរណ៍ សាលាបថមសិក្សានរោត្តម និង​ វិទ្យាល័យ​សុីសុវត្ត័ដែលខ្ញុំបានសិក្សារៀនសូត្រ គឺគ្មានម៉ាសុីនត្រជាក់ឬកង្ហារមួយទេ សិស្សរាប់សិបនាក់តែនៅតែមាន ខ្យល់ចេញចូលល្អកន្លែងនេះគឺពិតជាខុសពីស្ថាបត្យកម្មអាគារផ្សារទំនើបថ្មីៗដែលត្រូវការម៉ាសុីនត្រជាក់។ យើងគួរតែ យកផលប្រយោជន៍ធម្មជាតិដែលយើងមានក្នុងតំបន់ត្រូនិចដើម្បីផ្សារភ្ជាប់ក្នុងស្ថាបត្យកម្ម។

អុិចថៃ   : អាគារទំនើបបច្ចុប្បន្នដូចមានតែខ្លួនខ្វះដំបូល ខ្វះមួក(សើច​)…
បញ្ញាឬទ្ធិ:នឹងហើយ(សើច)ក្នុងសារណារបស់ខ្ញុំដំបូលនៃស្ថាបត្យកម្មគឺបើកជំហរ សម្រាប់ខ្យល់ចេញចូលគ្រប់កន្លែង…

អុិចថៃ   ​ :ដំបូលអាចក្លាយជាឧបករណ៍គ្រប់គ្រងបរិស្ថានអាគាររបស់ទីក្រុង…
បញ្ញាឬទ្ធិ: បាទ ព្រោះយើងមិនអាចគ្រាន់តែផ្ដេកផ្ដួលលើតែរចនាបថភាពមួួយមុខសម្រាប់បច្ចុប្បន្ននិងថ្ងៃខាងមុខទេ។ យើងត្រូវគិតពី បរិស្ថាននិង​និរន្តរភាព។ អាគារក្នុងជំនាន់៦០ ជំនាន់លោកតាវណ្ណម៉ូលីវណ្ណ ពួកគាត់បានគិតរឿងខ្យល់ រឿងពន្លឺនេះយ៉ាងសុីជម្រៅ។ផ្ទះឈើប្រជាពលរដ្ឋនៅខ្មែរយើង​ក៏បានគិតគូរពីបព្ហា​នេះដែរ។ ប្រាសាទថ្ម​ធំធ្ងន់ក៏នៅតែត្រជាក់មានខ្យល់ចេញចូល (ventilation)។​ ទាំងនេះមានន័យថា ស្ថាបត្យកម្មដែលល្អគឺគេគិតពីរឿងបរិស្ថាននេះទាំងអស់។ ទើបតែថ្មីៗនេះទេពេល ដែលយើងមានអគ្គីសនី មានម៉ាសុីនត្រជាក់  បច្ចុប្បន្ននេះយើងពឹងពាក់លើម៉ាសុីនកាន់តែច្រើន។ ដែលនេះធ្វើអោយប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានច្រើន។ 

ប្រើចំណេះដឹងនិងជំនាញ ដើម្បីដោះស្រាយបុព្វហេតុដែលយើងជឿលើ

អុិចថៃ  :ថ្ងៃអនាគតពេលវិលត្រលប់មកមាតុភូមិវិញ បញ្ញាឬទ្ធិចង់សាងសង់​ស្ថាបត្យកម្ម​បែបណាដែរ?​ 
បញ្ញាឬទ្ធិ:រឿងនេះទល់តែចាំទស្សនាភាគបន្តទៀត(សើច)…បច្ចុប្បន្ននេះខ្ញុំនៅបន្តរៀនសូត្រពិសោធន៍ស្វែងរកសំលេង របស់ខ្លួនឯង។ ខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍លើបរិស្ថាន​។ ខ្ងុំចង់បន្តសិក្សាពីការសាងសង់របស់ខ្មែរយើងនៅជំនានមុនដែលគិតគូរ ពីបរិស្ថានហើយបកប្រែវាទៅជាភាសាស្ថាបត្យកម្មថ្មីសម្រាប់សាងសង់នៅសម័យយើងនេះដោយ​ពឹងពាក់លើបរិស្ថាន។

អុិចថៃ  :យើងមិនអាចគ្រាន់តែរិះគន់ពីបញ្ហាហើយចប់នោះទេតែត្រូវគិតថាគួរធ្វើដូុចម្ដ៉េច?  ជាមតិផ្ទាល់ខ្លួន ការដែលបញ្ញាឬទ្ធិគិតព្យាយាមចង់រួមបញ្ចូលឡើងវិញដូចលោកតាវណ្ណ ក្នុងបញ្ហានេះ ពិតជាពពេញដោយសុទិដ្ឋិនិយមនិង បានផ្ដល់នូវទស្សនៈថ្មីដល់អ្នកជំនាន់ក្រោយ។ ជាចុងក្រោយតើបញ្ញាឬទ្ធិមានដំបូន្មានទៅដល់សិស្សប្អូនជំនាន់ ក្រោយដែរឬទេ?
បញ្ញាឬទ្ធិ: Just have fun(សើច)… បើយើងមិនអាចរីករាយសប្បាយជាមួយអ្វីដែលយើងកំពុងធ្វើទេ គឺវាមិនសូវមានន័យនោះទេ។​យើងត្រូវធ្វើអ្វី ដែលយើងជឿ ដែលផ្ដល់ភាពសប្បាយចិត្តមកអោយយើង ហើយដែលនឹងផ្ដល់ផលប្រយោជន៍អោយអ្នកដទៃ។ ជាពិសេស ក្នុងកាងារដែលតម្រូវឲ្យមានភាពច្នៃប្រឌិតខ្ពស់ យើងត្រូវបើកចិត្តគំនិតឲ្យទូលាយដើម្បីស្ដាប់និងសង្កេតពីអ្វីៗដែលនៅជុំវិញខ្លួនហើយប្រើចំណេះដឹងនិងជំនាញរបស់ យើង ដើម្បីដោះស្រាយបុព្វហេតុដែលយើងជឿលើ។

＿＿＿＿＿៚＿＿＿＿＿

កិច្ចសម្ភាសនិងកែសម្រួលអត្ថបទដោយ: ឈីវ អុិចថៃ (តុលា,២០២០)